Jesteś tutaj: Strona główna / Dla zdrowia /
Katar
dr Robert Szamborski,
laryngolog
Katar jest zwykle uważany za błahą dolegliwość. Jednak potrafi ona skutecznie uprzykrzyć życie. Pacjenci pytani o najbardziej dokuczliwe objawy przeziębienia, najczęściej wymieniają cieknący katar (ponad 50% badanych) oraz zablokowany nos (27% badanych) . Co ciekawe, katar jest odczuwany przez nich jako bardziej uciążliwy niż np. gorączka czy ból głowy.
Czym jest katar?
To inaczej ostry nieżyt błony śluzowej nosa, będący efektem zakażenia górnych dróg oddechowych, który powoduje blokadę drożności nosa oraz wzmożoną produkcję wydzieliny. Blokada drożności nosa w stanach infekcyjnych jest spowodowana obrzękiem błony śluzowej jam nosa, a wzmożona produkcja wydzieliny – nadmierną przepuszczalnością naczyń i pobudzeniem wydzielania gruczołów błony śluzowej.
Katar mogą wywoływać wirusy ponad 230 typów! Są wśród nich między innymi:
- rhinowirusy (ok. 110 typów, do infekcji z ich powodu dochodzi głównie wiosną, latem i jesienią),
- coronawirusy (powyżej 30 typów, atakują zimą i wczesną wiosną),
- adenowirusy (atakują w ciągu całego roku).
Katar bywa też następstwem zakażenia bakteryjnego (chociaż ten rodzaj infekcji występuje rzadziej), a także objawem alergii.
Jak odróżnić katar wirusowy od bakteryjnego czy alergicznego?
Katar wirusowy charakteryzuje się wyciekiem wydzieliny wodnisto-śluzowej, natomiast katar bakteryjny - śluzowo-ropnej. Pozostałe miejscowe symptomy chorobowe są podobne: zarówno pierwszy, jak i drugi objawia się zatkanym nosem, obrzękiem małżowin nosowych, drapaniem w gardle. Obu typom kataru może towarzyszyć:
- kaszel,
- czasami gorączka,
- ból głowy,
- uczucie ogólnego rozbicia.
Przy katarze alergicznym, wywoływanym przez czynniki alergiczne (alergeny), najczęściej wziewne, powodujące reakcję zapalną w błonie śluzowej, oprócz uczucia zatkanego nosa, wodnistego wycieku, dołączają jeszcze: świąd nosa, kichanie i łzawienie oczu.
Typy kataru
Ze względu na czynnik wywołujący katar wyróżniamy trzy podstawowe typy:
- wirusowy,
- bakteryjny,
- alergiczny.
Każdy z nich jest nie tylko męczący, ale też może powodować poważne powikłania.
Katary wirusowy i bakteryjny są następstwem wirusowego lub bakteryjnego zakażenia błony śluzowej nosa. Znaczne oziębienie, względnie przegrzanie organizmu, osłabia układ immunologiczny, a to stwarza korzystne warunki do wniknięcia wirusów albo bakterii chorobotwórczych przez błonę śluzową nosa.
Długość infekcji kataralnej
Przeziębienie rozwija się przeważnie powoli. Objawy pojawiają się zwykle w drugiej dobie po kontakcie z wirusem, najczęściej jako:
- katar (zatkany nos i cieknący katar),
- ból gardła,
- kaszel,
- chrypka,
- czasami gorączka.
Infekcja taka trwa średnio ok. 7 dni, jednak zdarzają się również przeziębienia 14–dniowe. Chory może mieć uczucie ogólnego rozbicia, osłabienia i wyczerpania. Objawy ustępują przeważnie w okresie od 2 do 7 dni. Przy przeziębieniu może dojść do wtórnych zakażeń bakteryjnych. Jest to uwarunkowane głównie stanem układu odpornościowego. Nie istnieje szczepionka umożliwiająca zapobieganie przeziębieniom!
Fazy przebiegu infekcji kataralnej
- Faza naczyniowa - trwa zwykle 3-5 dni. W tym czasie wirusy atakują organizm człowieka, który broni się, uruchamiając mechanizmy obronne. Pojawiają się pierwsze objawy: katar (uczucie zatkania i wycieku z nosa), osłabienie, niekiedy gorączka, naczynia krwionośne tracą szczelność, organizm zaczyna się odwadniać.
- Faza komórkowa - charakteryzuje się zmianami struktury śluzu komórkowego, który gęstnieje. Pogłębiające się odwodnienie organizmu prowadzi do osłabienia, pogorszenia samopoczucia, ogólnego rozbicia i braku siły. Gęstniejąca wydzielina jest trudna do usunięcia i zalega w jamach nosa. Efektem tego jest odczucie rozpierania twarzy od wewnątrz i ból głowy. Zatkany nos zmusza do oddychania przez usta, a to powoduje dodatkową utratę wody, wysuszanie śluzówki gardła, niedrożność ujść zatokowych i trąbek słuchowych, zaburzenia węchu.
- Faza trzecia - to wtórne zakażenie bakteryjne, któremu towarzyszy zmiana wydzieliny z nosa (gęstnienie), koloru (zazielenienie), pojawienie się nieprzyjemnego zapachu (ropienie) oraz gorączka. W tej fazie konieczne jest podanie antybiotyku.
Dlaczego walka z katarem jest tak ważna?
Z przeziębieniem można walczyć różnymi metodami. Podstawowym warunkiem skutecznego leczenia jest odpoczynek i odpowiednia długość snu. Ale zatkany nos i wyciek z nosa utrudniają wspomniany wypoczynek. Kłopoty z oddychaniem przez nos zmuszają do oddychania przez usta, co doprowadza do zagrożenia rozwojem stanów zapalnych pozostałych odcinków górnych dróg oddechowych. Dlatego tak istotne jest możliwie szybkie wdrożenie leków.
Zasadnicze pytanie brzmi: jakie to powinny być leki? Stosowane przez pacjentów środki zwalczają głównie objawy chorobowe. Poza lekami obniżającymi gorączkę, przeciwzapalnymi i ewentualnie przeciwbólowymi, pacjenci muszą jak najszybciej przywrócić drożność przewodów nosowych. Zatkany nos i cieknący katar uniemożliwia przepływ powietrza przez jamy nosa. Brak przepływu mieszaniny gazowej z tlenem oraz brak zmian temperatury w trakcie tego przepływu stwarza dogodne warunki rozwoju infekcji na tle bakteryjnym. Wydzielina zalegająca w nosie paraliżuje ruch rzęsek nabłonka w jego jamach, odpowiedzialnych za transport i usuwanie tej wydzieliny. Bardzo ważnym elementem leczenia jest walka z zablokowanym nosem i nadmiernie produkowaną wydzieliną.
Jak skutecznie wyleczyć się z kataru?
Skoro blokada drożności nosa w stanach infekcyjnych jest spowodowana obrzękiem błony śluzowej jam nosa, a wzmożona produkcja wydzieliny - nadmierną przepuszczalnością naczyń i pobudzeniem wydzielania gruczołów błony śluzowej, to skuteczne leczenie powinno polegać na przeciwdziałaniu tym mechanizmom. Pacjenci powinni więc stosować leki zmniejszające obrzęk naczyń krwionośnych, uszczelniające je oraz hamujące wydzielanie komórkowe. Ponieważ stan zapalny dotyczy błony śluzowej jam nosa, najbardziej właściwą formą leku są w tym przypadku preparaty stosowane miejscowo do nosa (np. w formie aerozolu lub kropli), które działając bezpośrednio na powierzchni błony śluzowej nosa, wchłaniają się szybciej niż środki doustne.
Jednak najważniejszym walorem leków stosowanych do nosa (aerozoli, kropli itp.) powinien być ich skład, tzn. obecność substancji zmniejszających obrzęk naczyń krwionośnych i hamujących wydzielanie gruczołowe komórek.
Przeczytaj też:
- Katar - prawdy i mity. Zweryfikuj swoją wiedzę o katarze, aby skutecznie z nim walczyć.
- Otrivin Duo - skuteczny lek na katar.
Forum - komentarze i opinie:
<Autor: MariolaNowak , Data wysłania: 2010-10-07
Wśród preparatów stosowanych miejscowo do nosa na katar bardzo dobrze spisuje się Euphorbium w aerozolu. U mnie w domu wszyscy go stosują jak tylko pojawi się katar i naprawdę znika bardzo szybko katar. Ładnie też regeneruje śluzówkę nosa.
Autor: wloska , Data wysłania: 2011-05-26
Też kiedyś euphorbium bardzo mi pomógł, przynosi ulgę i nie wysusza śluzówki tak jak na przykład otrivin. Ja na szczęście rzadko bywam przeziębiona, a już bardzo rzadko miewam katar.
Autor: kormoranka555 , Data wysłania: 2011-05-31
Euphorbium o którym piszecie stosowałam podczas ciąży, kiedy dopadło mnie silne przeziębienie. Później lekarka przepisała te krople mojej córce twierdząc, że w przypadku kataru u małych dzieci nie ma nic lepszego.
Natomiast ja praktykuje jeszcze inhalacje i stary domowy sposób jak moczenie nóg w gorącej wodzie z dodatkiem jodowanej soli :)
Autor: gorge , Data wysłania: 2011-06-27
katar mam od zawsze a z wiekiem(60) coraz bardziej dokucza.Nasila się przy ciepłych posiłkach.aż wstyd ciągle wydmuchiwać nos-co 2-3 minuty.Ciekną też łzy na mrozie lub słońcu lub po prostu bez przyczyny.Lekarz laryngolog i okulista wykluczył zatokii stwierdził,że lepiej jak cieknie,niż by nie ciekło.Tacy są lekarze w powiatowych małych miasteczkach i nawet nic nie przepisał.Próbowałem Cyrwusa i troche pomógł przez dwa dni a na trzeci i dalsze dni to samo i z nosa rzadka,przezroczysta i ciągła wydzielina.Euphorbium jakby tylko bardziej rozżedzało wydzieline lecz nie pomaga.Alergii raczej nie mam.Proszę o pomoc i wskazówki jakie leki mogły by mi pomóc bo na lekarzy nie mogę liczyć.
Autor: imasu , Data wysłania: 2011-09-28
Zalecono mi płukanie nosa i zatok Sinus Rinse. Zgodnie z instrukcją roztwór wpuszczony jedną dziurką powinien wypłynąc drugą. U mnie wypływa tą samą. Druga jest zupelnie sucha. Gdzie robię błąd?
Autor: anka , Data wysłania: 2012-01-10
Bardzo dobry artykuł. Byłam dziś u lekarza - i to jest nasza kochana służba zdrowia. Mianowicie lekarz przepisał mi antybiotyk i zapytałam czy aby na pewno go brać, bo nie chcę niepotrzebnie - to mi lekarz powiedział, że mam zrobić jak uważam...
Dzięki powyższej poradzie sama zdiagnozowałm, że zamiast się od razu leczyć, to przełaziłam przeziebienie i chyba mam fazę 3, więc jednak wezmę ten antybiotyk.
Pozdrawiam,
Ania
Autor: Majka , Data wysłania: 2012-01-22
gorge wydaje mi sie że jednak masz alergie , objawy które opisujesz na to wskazują. Mój syn ma to samo. Bierz alertek 1 tbl. na noc (7 tabletek dostępne bez recepty) i idź do alergologa zrobić testy. Jeżeli katar jest cały rok to pewnie jesteś uczulony między innymi na roztocza , przed pójściem do lekarza na testy odstaw alertek przynajmniej 3 dni przed badaniem.
Autor: Gaguś , Data wysłania: 2014-05-26
w razie kataru sięgam od lat tylko po Euphorbium S. Po innych areozolach mam okropne uczucie suchości w nosie, aż nie mogę oddychać od tego nieprzyjemnego uczucia a nie z kataru. Po Euphorbium nic takiego nie mam, nie muszę dodatkowo nawilżać nosa wodą morską, Euphorbium radzi sobie kompleksowo.
Autor: marysia , Data wysłania: 2014-09-01
bardzo prosze,kogos o rade,mam ciagle katar,leci mi wodnisty plyn z nosa,ciagne nosem prawie caly czas,az mi wstyd,kazdy sie na mnie oglada,jak ciagne nosem,w pracy ,jak mam rece zajete praca,to nie moge wytrzec nosa,naprawde nie wiem gdzie sie udac,to mi tak dokucza,nawet moj przyjaciel mi mowi ,ze to nie ladnie,mam juz kompleksy na tym punkcie,pozdrawim wszystkich i prosze o rade,z gory dziekuje,MARIA