Jesteś tutaj: Strona główna / Dzieci /
Dzieci sa bardziej narażone na zarażenie pneumokokami

Pneumokoki i choroby pneumokokowe

Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) to bakterie chorobotwórcze, mogące atakować różne narządy człowieka. Pneumokoki należą do nielicznej grupy bakterii szczególnie groźnych z uwagi na swoją budowę, która pozwala im na wnikanie m.in. do ośrodkowego układu nerwowego i sprawia, że są bardziej odporne na działanie niektórych czynników zewnętrznych.

 

Dzieci mniej odporne

Zwykle występują w jamie nosowej i gardle zdrowych dzieci i zdrowych dorosłych. Szczególnie u małych dzieci, z uwagi na ich niedojrzały układ odpornościowy, bardzo łatwo dochodzi do zasiedlenia (nosicielstwa) śluzówki nosa i gardła pneumokokami.

To właśnie dzieci do 2-go roku życia są najbardziej narażone na nosicielstwo pneumokoków i wywoływane przez nie choroby. Im młodsze dziecko, tym słabszy układ odpornościowy i większe ryzyko zachorowania, a także cięższy przebieg choroby.

 

Kto może chorować częściej?

Chociaż nie u wszystkich osób, które są nosicielami pneumokoków dochodzi do zachorowania, mogą one potencjalnie zakażać innych drogą kropelkową, np.:

  • w czasie kaszlu, 
  • kichania,
  • przez bezpośredni kontakt.

Znanych jest ponad 90 typów (serotypów) pneumokoka. Zdecydowaną większość groźnych zakażeń powodują tylko niektóre z nich, najbardziej agresywne.

Łatwemu rozprzestrzenianiu się pneumokoków sprzyjają:

  • Wiek - wysoka częstość nosicielstwa u dzieci poniżej 2-go roku życia,
  • Częste zakażenia wirusowe układu oddechowego (np. grypa),
  • Przebywanie w skupiskach ludzkich (żłobki, przedszkola, domy dziecka, place zabaw),
  • Częste używanie antybiotyków, które powodują, że niektóre szczepy pneumokoków stają się oporne na antybiotyki.

 

Jak rozprzestrzeniają się pneumokoki? 

Pneumokoki są groźne, ponieważ łatwo się rozprzestrzeniają - wystarczy kichnięcie czy kaszel, aby nosiciel przekazał bakterię innej osobie.

Samo nosicielstwo bakterii nie jest chorobą, jednak w sytuacji osłabienia odporności np. w wyniku infekcji wirusowej może dojść do rozwoju chorób powodowanych zakażeniami pneumokokowymi.

Na zetknięcie z pneumokokiem najbardziej narażone są dzieci do 2 roku życia ze względu na niedojrzały układ odpornościowy. W skupiskach dzieci (żłobkach, przedszkolach, domach dziecka) nosicielstwo pneumokoków jest bardzo wysokie. Dane z Polski szacują tę wartość na ponad 60%.

Także u dzieci wychowywanych w domu nosicielstwo jest częste i wynosi 22%.

Nosicielstwo pneumokoka stwierdza się u 5-10% zdrowych dorosłych. 

 

Łatwo o zarażenie

Najczęściej zakażenia powodują te same serotypy pneumokoka, które występują w jamie nosowej i gardle nosicieli. Oznacza to, że rozprzestrzenianie się chorób spowodowanych przez pneumokoka jest zwykle związane z większą częstością występowania nosicielstwa.

Przenoszenie bakterii wśród członków rodziny jest zależne od liczby osób w gospodarstwie domowym, pory roku (najczęściej dochodzi do zakażeń zimą i wczesną wiosną) i obecności w najbliższym otoczeniu chorych na zakażenia układu oddechowego (szczególnie pneumokokowe zapalenie płuc) lub ucha środkowego. Nie jest znany dokładnie okres zaraźliwości choroby pneumokokowej, ale do zarażenia innych osób może dochodzić tak długo, jak długo bakterie są obecne w wydzielinach z dróg oddechowych chorego lub nosiciela.

 

Uwaga na antybiotyki

Ostatnie lub częste leczenie antybiotykami (ryzyko zachorowania na ciężkie zakażenia pneumokokowe w grupie dzieci, które w ciągu poprzednich 3 miesięcy co najmniej raz leczone były przy użyciu antybiotyków, jest około trzy razy większe niż pozostałych. Nadmierna antybiotykoterapia sprzyja uodparnianiu się pneumokoków na antybiotyki).

Przebyte zapalenie ucha środkowego (Dzieci, które w ciągu minionych trzech miesięcy przebyły zapalenie ucha, są około dwukrotnie bardziej narażone na zachorowanie na ciężkie zakażenia pneumokokowi).

 

Choroby zwiększające ryzyko zakażenia 

  • Anemia sierpowatokrwinkowa (wrodzona choroba krwi),
  • Wrodzony albo nabyty brak śledziony (śledzionę usuwa się czasem w celach leczniczych lub po znacznym jej uszkodzeniu w wyniku urazu po wypadku),
  • Zakażenie HIV (wirus powodujący zespół nabytego niedoboru odporności - AIDS),
  • Wrodzone defekty układu odpornościowego,
  • Przewlekłe choroby serca (szczególnie wrodzone wady serca z sinicą i niewydolnością układu krążenia),
  • Przewlekła choroba płuc,
  • Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego (przetoki wrodzone lub po urazie),
  • Przewlekła niewydolność nerek, włączając zespół nerczycowy,
  • Choroby związane z leczeniem immunosupresyjnym, czyli tłumiącym działanie układu odpornościowego (chemioterapia lub radioterapia): nowotwory, przeszczepy narządów,
  • Cukrzyca,
  • Chorzy po wszczepieniu implantów ślimakowych i planowani do tego zabiegu.

 

Co to są zalecane szczepienia przeciwko pneumokokom?

W Programie Szczepień Ochronnych (Kalendarzu Szczepień), oprócz szczepień obowiązkowych (refundowanych), istnieją także szczepienia zalecane (nierefundowane) dla określonych grup osób np. z uwagi na wiek, stan zdrowia, sytuację epidemiologiczną w regionie zamieszkania.

Wykaz szczepień ochronnych zalecanych, z uwzględnieniem wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia oraz wymagań i rozwiązań stosowanych w innych krajach, określa w drodze obwieszczenia Minister Zdrowia. Szczepienia zalecane są dobrowolne, co oznacza, że każdy sam podejmuje decyzję o zaszczepieniu się nimi w oparciu o uzyskane informacje.

Poinformowanie pacjenta o szczepieniach zalecanych jest obowiązkiem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom znajduje się od 2006 roku wśród szczepień zalecanych dla: dzieci od 2 miesiąca życia do 2 roku życia, dzieci w wieku od 2 do 5 roku życia z grup ryzyka np. uczęszczających do żłobka, przedszkola lub z chorobami przewlekłymi, w tym z zaburzeniami odporności.

PSO 2010, załącznik do Komunikatu GIS z dn. 22.10.2009

Jakie choroby wywołują pneumokoki?

Pneumokoki wywołują wiele chorób, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu dzieci oraz dorosłych.

Dzielimy je na:

  • Inwazyjne choroby pneumokokowe
  • Nieinwazyjne choroby pneumokokowe

Po zasiedleniu przez S. pneumoniae górnych dróg oddechowych, dojść może do ciężkich zakażeń zwanych inwazyjnymi chorobami pneumokokowymi. W ich przebiegu pneumokoki znajdują się we krwi lub innym miejscu w organizmie, w którym nie powinno ich być. Zakażenia inwazyjne charakteryzują się zwykle znacznym nasileniem i mogą obejmować narządy wewnętrzne.

Do najczęstszych zakażeń inwazyjnych należą:

  • Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
  • Posocznica, inaczej Sepsa
  • Bakteriemia
  • Zapalenie płuc z bakteriemią
  • Rzadziej występujące inwazyjne zakażenia, które mogą być spowodowane przez pneumokoki to zapalenie wyrostka robaczkowego, kości i szpiku, stawów, pęcherzyka żółciowego, wsierdzia, osierdzia, jądra, najądrza, ślinianek, prostaty, jajowodu, otrzewnej pneumokoki mogą wywoływać również mniej poważne, ale bardzo często występujące nieinwazyjne choroby pneumokokowe.

Do najczęstszych zakażeń nieinwazyjnych należą :

  • Zapalenie płuc bez bakteriemii.
  • Zapalenie ucha środkowego.
  • Zapalenie zatok przynosowych.
  • Zapalenie spojówek.
Literatura:
Durbin W. J. „Zakażenia pneumokokowe” Pediatria Po Dyplomie, Przedruk 2006: 3-9
Czajka H., Wysocki J. „Szczepienia w profilaktyce chorób zakaźnych” Vademecum, Wydanie I, Kraków 2010, str. 71-76
Zalecenia Polskiej Grupy Roboczej ds. IChP, Pediatria Polska, maj-czerwiec 2007 (82), nr 5-6.
W. Hryniewicz, Epidemiologia zakażeń pneumokokowych w Polsce i na świecie, Elsevier, styczeń 2010, s. 4-5
H. Czajka, J. Wysocki, Szczepienia w profilaktyce chorób zakażnych, 2010, s. 71-76 
A. Sulikowska Nosicielstwo nosogardłowe Streptococcus pneumoniae u dzieci do 5 roku życia w wybranych środowiskach 
w Warszawie. Pediatria Polska 2003; 78: 377-384
Albrecht P. I wsp. „Zalecenia Polskiej Grupy Roboczej ds. IChP u Dzieci dotyczące stosowania siedmiowalentej skoniugowanej szczepionki przeciwpneumokokowej (PCV7)” Pediatria Polska maj-czerwiec 2007, tom 82, nr 5-6.
Sulikowska A. Nosicielstwo nosogardłowe Streptococcus pneumoniae u dzieci do 5 roku życia w wybranych środowiskach w Warszawie. Pediatria Polska 2003; 78: 377-384
Bernatowska E., Szczepienia Ochronne, 2010, s.: 64-72 
Siegrist C.A. „B-cell responses to vaccination at the extremes of age” Nature Reviews, Immunology 2009; 9: 185-194
Durbin W, zakażenia pneumokokowe, Pediatria po Dyplomie, 2006, s,3-9
Durbin W. J. „Zakażenia pneumokokowe” Pediatria Po Dyplomie, Przedruk 2006: 3-9

Chcesz otrzymywać informacje o nowych artykułach w serwisie Poradynazdrowie.pl? Zapisz sie do newslettera!

| Regulamin

<>

Skomentuj:









CAPTCHA Image
Trudno odczytać? Przeładuj obrazek!

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

Dodając komentarz zgadzasz się na Regulamin Publikacji Komentarzy.

Fotografia tytułowa: © Anatoliy Samara | Dreamstime.com