Jesteś tutaj: Strona główna / Dla zdrowia /
Nadwaga

Przyczyny i skutki nadwagi

Wzrost częstości występowania otyłości w wielu populacjach wskazuje przede wszystkim na stały wzrost dostarczanej organizmowi energii przy jednocześnie coraz niższej aktywności fizycznej. 

 

Epidemia otyłości

Szczególne zainteresowanie problemem epidemii otyłości wynika z faktu, że stanowi ona czynnik ryzyka wielu chorób przewlekłych, głównie układu sercowonaczyniowego. Jest niezależnym czynnikiem ryzyka choroby niedokrwiennej serca. Choroby układu krążenia są głównym zagrożeniem zdrowia Polaków i najczęstszą przyczyną umieralności w naszym kraju. W 2001 roku stanowiły przyczynę 48% wszystkich zgonów. 

 

Otyłość brzuszna

Jednym z głównych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego jest otyłość, a zwłaszcza otyłość brzuszna.

Zwiększa ona:

Sprzyja rozwojowi:

  • chorób metabolicznych (cukrzycy typu II, hiperlipidemii), 
  • chorób reumatologicznych, 
  • chorób wątroby
  • chorób dróg żółciowych,
  • chorób układu oddechowego. 

Otyłość stanowi także czynnik ryzyka rozwoju niektórych nowotworów. U mężczyzn zalicza się tu rak jelita grubego i rak gruczołu krokowego, natomiast u kobiet , trzonu macicy, jajników i dróg żółciowych. Bardzo ważne są również problemy psychologiczne wynikające z otyłości oraz obniżenie jakości życia. 

 

Choroby układu krążenia

Oprócz zwiększonego obciążenia mięśnia sercowego otyłość związana jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nagłego zgonu, najprawdopodobniej w mechanizmie zaburzeń rytmu serca. Powoduje ona rozwój miażdżycy poprzez zmianę profilu lipidowego: zwiększa stężenie cholesterolu zawierającego lipidy o małej gęstości (VLDL) i zmniejsza stężenie cholesterolu zawierającego lipidy o dużej gęstości (HDL). Jest również związana ze zwiększoną częstością występowania nadciśnienia tętniczego.

Mechanizm tego zjawiska nie został do końca wyjaśniony, podejrzewa się, że hiperinsulinemia i insulinooporność występujące w otyłości powodują zwiększenie zwrotnego wychwytu sodu w kanalikach nerkowych, a także zwiększają napięcie układu współczulnego prowadząc do skurczu tętnic. 

 

Cukrzyca

Cukrzyca typu II prawie nie występuje u osób z BMI poniżej 22 kg/m2. Zwiększenie masy tkanki tłuszczowej powoduje tak zwaną insulinooporność tkanek oraz wtórnie zwiększenie wydzielania insuliny w organizmie. Oporność tkanek na insulinę powoduje, że mimo tego, iż jej ilość w organizmie jest zwiększona nie spełnia ona swojej funkcji, co prowadzi w konsekwencji do zwiększenie stężenia glukozy we krwi i tym samym powstania cukrzycy. 

 

Rak

Otyłość zwiększa częstość pojawiania się takich nowotworów jak rak trzonu macicy i rak sutka u kobiet, rak gruczołu krokowego u mężczyzn oraz rak jelita grubego. Przyczyną powstawania procesów nowotworowych u kobiet jest prawdopodobnie zwiększenie procesu aromatyzacji androstendionu znajdującego się w tkance tłuszczowej i jego aromatyzacja do estrogenów. 

 

Choroby pęcherzyka żółciowego

Częstość występowania chorób pęcherzyka żółciowego rośnie wraz ze stopniem otyłości i wiekiem prawdopodobnie poprzez zwiększenie wydzielania cholesterolu do żółci. Ilość cholesterolu, jaka jest syntetyzowana przez organizm rośnie o 20 mg na każdy kilogram tkanki tłuszczowej. Zaburzenia czynników zagnieżdżania w żółci oraz zmiany stężeń kwasów żółciowych i fosfolipidów sprzyjają wytrącaniu się kamieni żółciowych. 

 

Choroby układu oddechowego

U bardzo otyłych osób mogą się pojawić bezdechy śródsenne. Jest to poważne rzadko rozpoznawane schorzenie polegające na występowaniu w trakcie snu, nawet do stu, krótkotrwałych bezdechów. Przyczyną ich powstawania jest najprawdopodobniej nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy gardła i krtani. Napady bezdechu powodują przerwy we śnie związane z niedotlenieniem i nadmiernym gromadzeniem się dwutlenku węgla w organizmie, co może doprowadzić do prawokomorowej niewydolności krążenia. W celu ich wyeliminowania stosuje się dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych w czasie snu. Redukcja masy ciała jest tu szczególnie ważnym czynnikiem postępowania terapeutycznego.

 

Stawy i problemy skórne

Zwiększona częstość występowania zapalenia kości i stawów wynika częściowo z większej urazowości powodowanej obciążeniem większą masą ciała, jednak fakt, że stan zapalny kości i stawów występuje również w nieobciążonych stawach sugeruje współwystępowanie innych czynników. U osób otyłych upośledzone jest wydalanie moczanów, co prowadzi do dny moczanowej. Problemy skórne obejmują rogowacenie ciemne manifestujące się ściemnieniem fałdów skóry na szyi, łokciach i w grzbietowych częściach przestrzeni międzypaliczkowych. Rogowacenie ciemne jest również związane z występowaniem insulinooporności i hiperinsulinemii. Dochodzi do wzmożonego napięcia skóry i jej kruchości, co sprzyja wystąpieniu grzybicy w okolicy fałdów skórnych. 

 

Układ wewnątrzwydzielniczy

Otyłość powoduje wcześniejsze pojawienie się pierwszej miesiączki, większą częstotliwość i nieregularność miesiączkowania, występowanie cykli bezjajeczkowych i wcześniejszą menopauzę. U mężczyzn dochodzi do zmniejszenia stężenia testosteronu. Ponadto otyłość powoduje występowanie wspomnianej już wcześniej insulinooporności tkanek i hiperinsulinemii prowadząc w ten sposób do cukrzycy. Może ona wpływać również na stężenia poziomów hormonów tarczycy. 

 

Zwiększenie ryzyka przedwczesnej śmierci

Amerykanskie badania opublikowane w piśmie „American Journal of Epidemiology” wykazały, że u kobiet nadwaga zwiększa ryzyko zgonu o 32 proc., podczas gdy brak dbałości o kondycję fizyczną - o 30 proc. Łączne działanie tych dwóch czynników to już prawdziwa mieszanka wybuchowa - ryzyko przedwczesnej śmierci rośnie o 57 proc. 
Podobnie mężczyźni z nadwagą są o 25 proc. bardziej narażeni na ryzyko przedwczesnego zgonu. Jeśli mając nadwagę nie dbają o kondycję fizyczną, prawdopodobieństwo przyspieszonej śmierci wzrasta do 49 proc. 

 

Konsekwencje ekonomiczne

Nadwaga i otyłość znacznie obciążają budżet opieki zdrowotnej każdego państwa. Koszty związane z leczeniem otyłości i chorób współistniejących wynoszą od 1% do 5% budżetu przeznaczonego na opiekę zdrowotną. Szacuje się, ze ponad 1/5 wszystkich środków na ochronę zdrowia w Polsce pochłania leczenie powikłań nadwagi i otyłości. Szacuje się, że koszt leczenia osoby otyłej z cukrzycą jest sześciokrotnie wyższy niż cukrzyka, który przy swej chorobie ma prawidłową masę ciała. Przykład Belgii pokazuje, że można stosunkowo szybko obniżyć koszty takiej terapii, jeśli chory pozbędzie się nadwagi.

W tym kraju udało się zmniejszyć wydatki na leki przeciwnadciśnieniowe i przeciwcukrzycowe aż o 20 proc. już po dziewięciu miesiącach leczenia otyłości i uzyskaniu spadku masy ciała chorych ludzi o minimum 5 proc.

 

Ważna profilaktyka i edukacja

Obserwacje i doświadczenia krajów zachodnich z dużym prawdopodobieństwem wskazują na spodziewany podobny kierunek zmian epidemiologicznych i następstw epidemii otyłości w naszym kraju. W walce z tą epidemią, podobnie jak w przypadku innych chorób przewlekłych, zasadnicze znaczenie powinna mieć nowoczesna profilaktyka i edukacja. Jest to najbardziej skuteczne i opłacalne podejście do problemu. Szczególnie odnosi się do dzieci i młodzieży, u których nadmierna masa ciała i coraz bardziej siedzący tryb życia (ponad 40% polskich dzieci spędza codziennie co najmniej 4 godz. przed telewizorem lub komputerem) będą powodować narażenie ich w dorosłym życiu na częstsze występowanie czynników ryzyka, przedwczesną umieralność i choroby układu sercowo-naczyniowego oraz metaboliczne.

Źródła: Formoline L112, Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AM w Gdańsku, Dr n. med. Tomasz Zdrojewski: Epidemiologia otyłości i otyłości brzusznej w Polsce, Europie Zachodniej i USA, TSN, OBOP, GUS, Polskie Naukowe Towarzystwo Otyłości i Przemiany Materii.

Przeczytaj także:

Chcesz otrzymywać informacje o nowych artykułach w serwisie Poradynazdrowie.pl? Zapisz sie do newslettera!

| Regulamin

<>

Skomentuj:









CAPTCHA Image
Trudno odczytać? Przeładuj obrazek!

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

Dodając komentarz zgadzasz się na Regulamin Publikacji Komentarzy.

Fotografia tytułowa: © Tracy Whiteside | Dreamstime.com