Wzdęcia - mity i fakty

dr Anna Cybulska,

gastroenterolog

Nasze poczucie atrakcyjności zależy od tego, jak postrzegamy swoje ciało. Duży wpływ na ocenę jego wyglądu ma brzuch, który ulega największym zmianom w ciągu dnia oraz najsilniej reaguje na wahania wagi. Wzdęcia, które zmieniają jego kształt i obwód, mogą przyczyniać się do obniżania naszej samooceny. 

Jak to rozumieć?

Problem, jakim są wzdęcia, dotyczy co najmniej 45% gastroenterologicznych wizyt lekarskich. Często dotyka on kobiet w wieku trzydziestu, czterdziestu lat. Wzdęcia z jednej strony traktowane są jako problem wstydliwy, zaś z drugiej są uważane, zarówno przez chorych jak i lekarzy, jako mało istotny objaw. Dodatkowym problemem jest brak zarówno ich jednolitej definicji jak i narzędzi badawczych. Kluczowe jest ustalenie, co pacjent rozumie pod tym pojęciem, które bywa definiowane jako zwiększenie obwodu brzucha lub odczuwanie nadmiaru gazów w jelitach. Czy zwiększenie obwodu brzucha występuje u wszystkich? Nie, tylko 59% chorych kobiet zgłaszających objaw wzdęcia, jednocześnie miała zwiększony obwód brzucha (mierzony w cm). 

Przyczyny wzdęć

W przypadku np. zespołu jelita nadwrażliwego wzdęcie jest najczęstszym objawem, który upośledza codzienne życie połowy badanych. Większość z nich wymaga farmakoterapii, ale tylko nieliczni zgłaszają problem lekarzowi.

U zdrowego człowieka całkowita ilość gazów mieści się pomiędzy 150-200 ml. Pochodzą one z:

• połykanego powietrza, 
• dyfuzji z krwi, 
• reakcji chemicznych,
• fermentacji bakteryjnych. 

W przypadku wzdęć kluczową rolę odgrywa nieprawidłowa gospodarka gazami jelitowymi, która obejmuje produkcję, transport oraz uwalnianie gazów z przewodu pokarmowego.

Wszystkiemu winne bakterie?

Produkcja gazów zależna jest od składników niewchłoniętych do fermentacji bakteryjnej w jelicie cienkim oraz składu i rozmieszczenia flory bakteryjnej. W niektórych sytuacjach dochodzi do zjawiska przerostu bakteryjnego w jelitach. Jest to wynikiem obecności patologicznej flory lub niefizjologicznych gatunków bakterii w obrębie jelita cienkiego (np. po resekcji części jelit, resekcji żołądka).

Wzdęcia najczęściej odczuwane są w ciągu dnia i niejednokrotnie mają związek z posiłkiem.

U zdrowego człowieka przemieszczanie i usuwanie gazów odbywa się bezobjawowo na drodze pasażu jelitowego. Mechanizmy fizjologiczne zapobiegają gromadzeniu się gazów, a tym samym powstawaniu dolegliwości takich jak wzdęcia. Nie bez znaczenia pozostaje skład jakościowy diety: udowodniono, że tłuszcze i białka, w przeciwieństwie do cukrów, niebezpiecznie zwiększają wchłanianie gazów. 

Usuwanie gazów to głównie: 

• odbijanie, 
• przesuwanie gazów do krwi, 
• zużycie przez bakterie,
• wydalanie. 

Najczęstsze przyczyny wzdęć:

• świadome zatrzymywanie gazów, mające przyczyny w zahamowaniach kulturowych, 
• zjawisko nadwrażliwości trzewnej - obniżony próg pobudliwości trzewnej powoduje, że chorzy częściej zgłaszają tę dolegliwość, 
• obecność gazów - należy ją rozpatrywać przede wszystkim w kontekście błędów dietetycznych, zwłaszcza diety bogatowęglowodanowej, wysokotłuszczowej,
• błędy dietetyczne - pośpieszne spożywanie posiłków oraz picie napojów gazowanych, stosowanie niektórych leków przeczyszczających czy odchudzających może przyczyniać się do powstawania wzdęć. 
• kształt brzucha oraz funkcje jego ściany - nieprawidłowe rozciąganie mięśni brzucha po posiłku może dawać objawy poposiłkowe. Wzdęcia mogą być zarówno objawem zaburzeń czynnościowych jak i objawem ostrych lub przewlekłych chorób.

Profilaktyka wzdęć

Leczenie wzdęć jest trudne i często nieskuteczne. Dlatego należy rozpocząć od edukacji pacjentów w zakresie stylu życia i profilaktyki.

W profilaktyce wzdęć najważniejsze są: odpowiednia dieta i aktywność ruchowa. Regularny wysiłek fizyczny, poza ogólnoustrojowym dobroczynnym wpływem, przyspiesza pasaż gazów jelitowych oraz wzmacnia mięśnie brzucha.

Posiłki powinny być spożywane regularnie - 4-5 razy dziennie.

Należy również unikać gazowanych napojów, ograniczyć nadmiar tłuszczu i białek i węglowodanów sprzyjających wchłanianiu gazów. Powinno się także eliminować niektóre dodatki do żywności, jak słodziki czy gumę do żucia.

Należy pamiętać, aby w tej właściwej diecie znalazły się probiotyki. Celem ich stosowania jest przywrócenie równowagi jelitowej oraz hamowanie rozwoju bakterii produkujących gazy. Bezpieczeństwo ich stosowania oraz powszechna dostępność czynią z nich cenną opcję profilaktyczną.

Przeczytaj także:

• Zioła na wzdęcia - naturalne sposoby na trawienie.

Forum - komentarze i opinie:

Skomentuj: