Jesteś tutaj: Strona główna / Dzieci /
Pneumokoki przyczyną zapalenia płuc
Na zapalenie płuc co roku na świecie umierają ponad 4 miliony ludzi.1 Najczęstszą bakteryjną przyczyną tej choroby jest Streptococcus pneumoniae - pneumokok.
Pneumokokowe zapalenie płuc jest obecnie jedną z najważniejszych przyczyn zgonów oraz jednym z najważniejszych powodów hospitalizacji dzieci i osób w podeszłym wieku. W dobie obserwowanej, narastającej oporności pneumokoków na antybiotyki, również na leki ostatniej szansy, najlepszą metodą zapobiegania tej groźnej chorobie, a także innym ciężkim schorzeniom pneumokokowym, są szczepienia.
- U dzieci zapalenie płuc najczęściej występuje do 5 roku życia. Roczną zapadalność w tej grupie wiekowej ocenia się na 35-45 przypadków na 1000 populacji. Ponad połowa z nich wymaga leczenia w szpitalu. Zapalenia płuc spowodowane przez Streptococcus pneumoniae to najważniejsza przyczyna śmierci i hospitalizacji, której można zapobiec szczepiąc osoby z grup ryzyka - mówi dr n. med. Tadeusz M. Zielonka, Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Warszawski Uniwersytet Medyczny.
Pneumokoki
Najbardziej zagrażają najmłodszym, ponieważ ich układ odpornościowy nie zdążył się jeszcze w pełni ukształtować i nie jest gotowy stawić czoła tym niebezpiecznym bakteriom. W grupie wiekowej do 2 lat zapadalność na ciężkie choroby pneumokokowe w Polsce jest około 4 razy wyższa niż u dzieci starszych (2-5 lat), co oznacza, że izolacja dziecka w domu nie wyklucza możliwości zakażenia pneumokokiem.12 Bardzo wiele małych dzieci jst nosicielami tych bakterii w górnych drogach oddechowych.
Niebezpieczne bakterie
Pneumokok powoduje ponad 1,6 milionów zgonów rocznie. Tylko w USA każdego roku 40 000 ludzi umiera na pneumokokowe zapalenie płuc. Streptococcus pneumoniae zwany jest także dwoinką zapalenia płuc ze względu na układanie się bakterii w charakterystyczne pary - dwoinki o kulistym kształcie.
Szczególną cechą tych bakterii, decydującą o ich zjadliwości, jest zdolność do tworzenia polisacharydowej otoczki. Dzięki niej bakteria jest bardziej odporna na działanie niektórych czynników zewnętrznych, np. na wysychanie i może wnikać m.in. do ośrodkowego układu nerwowego. Otoczka stanowi dla bakterii ochronę przeciwko siłom odpornościowym organizmu człowieka.
Pneumokoki szczególnie zagrażają małym dzieciom, których układ odpornościowy nie zdążył się w pełni ukształtować. Objawy pneumokokowego zapalenia płuc nie różnią się znacząco od tych wywołanych przez inne patogeny, ale zakażenie ma cięższy przebieg i częściej prowadzi do śmierci.
Leczenie pneumokokowego zapalenia płuc
Podstawą leczenia pneumokokowego zapalenia płuc jest antybiotykoterapia. Ze względu na obserwowaną w naszym kraju narastającą oporność pneumokoków na beta-laktamy i coraz częstsze występowanie zakażeń spowodowanych serotypami o zmniejszonej wrażliwości na penicylinę, sięga się po makrolidy, ale i na nie pneumokoki się uodparniają (w 2008 roku oporność w Polsce wyniosła 30%). Najbardziej niepokojące jest pojawienie się wśród pneumokoków oporności na tzw. nowe fluorochinolony. Narasta tez oporność na antybiotyki „ostatniej szansy”, czyli cefalosporyny III generacji (ceftriakson i cefotaksym), zwłaszcza w leczeniu zakażeń inwazyjnych.
Kto choruje?
Liczba rzeczywistych zachorowań na choroby pneumokokowe jest w Polsce dużo większa niż podają oficjalne statystyki. Potwierdzają to najnowsze szacunkowe dane WHO (2010), według których rocznie w Polsce na inwazyjne choroby pneumokokowe zapada 25 razy więcej dzieci, tj. od 11 666 do 14 565, z których od 28 do 71 umiera.
Tak znaczące niedoszacowanie wynika z trudności uzyskania wiarygodnych posiewów, a także z rzadkiego pobierania przez lekarzy materiału do badań bakteriologicznych.
Bezpieczne i skuteczne szczepienie
W tej sytuacji jedynie szczepienia bezpiecznie i skutecznie mogą zapobiec pneumokokowemu zapaleniu płuc, a także niezwykle groźnej inwazyjnej chorobie pneumokokowej przebiegającej z sepsą i niekiedy również z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
- W Kielcach, gdzie już piąty rok (od 2006 r.) urząd miasta realizuje program bezpłatnych szczepień przeciwko pneumokokom dla dzieci do 2 r. ż., najpierw szczepionką 7-walentną, a potem jej szerszym odpowiednikiem 13-walentną, zaobserwowano w grupie dzieci do 1 r.ż. spadek liczby hospitalizacji z powodu zapaleń płuc o 65% - mówi dr Marian Patrzałek, inicjator akcji profilaktycznej, Oddział Infekcyjno-Neurologiczny i Leczenia Padaczek w Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym.
- Względy epidemiologiczne, kliniczne, a także ekonomiczne przemawiają za wprowadzeniem profilaktyki pneumokokowej wszystkich dzieci do 2 r.ż. do kalendarza szczepień i świadomość tego ma także resort zdrowia, ale refundacji dla całej populacji najmłodszych na razie nie ma z uwagi na brak pieniędzy - mówi prof. Ewa Bernatowska, kierownik Oddziału Immunologii Centrum Zdrowia Dziecka, ekspert WHO, wiceprzewodnicząca PZEdsPSO.
- Pierwszym szczepieniem z wykazu dodatkowych, o jakim powinni pomyśleć rodzice, jest szczepienie przeciw pneumokokom; najlepiej szczepionką, która obejmuje jak najwięcej antygenów najgroźniejszych serotypów pneumokoka - mówi dr Piotr Albrecht, pediatra, Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci Akademii Medycznej w Warszawie.
Szczepienie przeciw pneumokokom
Najnowsze wyniki polskich badań, przeprowadzone w latach 2006-2009 donoszą, że szczepionka 13-walentna chroni w 86,3% przed zakażeniem szczepami odpowiedzialnymi za inwazyjną chorobę pneumokokową u dzieci do 5 r.ż, 10-walentna w 76,3%, a 7-walentna w blisko 70%.10 Szczepionkę 13-walentną można stosować od 6 tygodnia życia do końca 5 roku życia.
Stwierdzono, że szczepienie dzieci zmniejsza wyraźnie także liczbę zgonów i hospitalizacji spowodowanych Streptococcus pneumoniae u osób dorosłych. Wynika to z faktu dzieci są częstym źródłem zakażenia dorosłych. U osób dorosłych stosowany jest inny typ szczepionki.