Zapalenie zatok przynosowych

prof. dr hab. med. Dariusz Jurkiewicz, krajowy konsultant ds. otorynolaryngologii

dr n. med. Piotr Rapiejko, otolaryngolog

Do zapalenia zatok dochodzi, kiedy między zatokami a nosem powietrze nie może swobodnie przepływać i śluz nie ma naturalnego ujścia z zatok.

Objawy zapalenia zatok

Nieżyt nosa i zapalenie zatok przynosowych zwykle współistnieją ze sobą. Dlatego w nowej, zmodyfikowanej terminologii poprawną nazwą schorzenia jest zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (w języku angielskim - rhinosinusitis).

Warunkiem koniecznym rozpoznania zapalenia zatok przynosowych jest obecność dwóch lub więcej objawów chorobowych przy czym jednym z nich musi być „objaw duży”:

• niedrożność nosa,
• wyciek wydzieliny (katar przedni, lub tylny).

Pozostałe objawy charakterystyczne dla zapalenia zatok to:

• ból lub uczucie rozpierania w obrębie twarzy,
• zaburzenia węchu.

Za najważniejsze objawy zapalenia zatok przynosowych uznano następstwa nieprawidłowej funkcji błony śluzowej nosa:

• obrzęk błony śluzowej nosa prowadzący do niedrożności nosa,
• nieprawidłowa funkcja wydzielnicza błony śluzowej, prowadząca do pojawienia się patologicznej wydzieliny.

Specjalny dokument

Dotychczasowy proces rozpoznania i leczenia zapalenia zatok przynosowych został zrewolucjonizowany przez wprowadzenie nowej definicji zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych oraz wytycznych dotyczących diagnozowania i leczenie zapalenia zatok. Zostały one zebrane w dokumencie EPOS 2007 (European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps), będącym aktualizacją wytycznych Europejskiej Akademii Alergologii Immunologii Klinicznej z 2005 roku.

Diagnostyka

Rozpoznanie zapalenia zatok przynosowych (zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych) stawiane jest na podstawie:

• wywiadu chorobowego (badanie podmiotowe). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych charakteryzuje się występowaniem dwóch lub więcej wyżej wymienonych objawów, przy czym jednym z nich musi być niedrożność nosa lub wyciek wydzieliny;

oraz

• badania laryngologicznego (endoskopowego lub rynoskopowego). Sprawdza się obecność polipów nosa i/lub obecność śluzowo-ropnej wydzieliny pochodzącej z przewodu nosowego środkowego i/lub obecność obrzęku błony śluzowej w przewodzie nosowym środkowym.

i/lub

• diagnostyki obrazowej (badanie tomografii komputerowej). Lekarz ocenia zmiany chorobowe błony śluzowej w obrębie kompleksu ujściowo-przewodowego i/lub w obrębie zatok przynosowych.

Skąd się bierze choroba?

Zablokowany w zatokach śluz sprzyja rozwinięciu się procesu zapalnego, a to z kolei prowadzi do obrzęku błony śluzowej i sprzyja rozwojowi zakażenia. To powoduje z kolei uszkodzenie powierzchni błony śluzowej i rzęsek, jej przerost i przewlekłe zapalenie. W zatokach przynosowych coraz intensywniej rozwijają się drobnoustroje. Tak powstaje błędne koło, które nasila objawy zapalenia zatok przynosowych.

Do zapalenia zatok może dojść z wielu powodów, ale najczęściej przyczyną są:

• zakażenie wirusowe,
• zakażenie bakteryjne,
• reakcja alergiczna,
•  wady w budowie nosa,
• wady w budowie zatok przynosowych (wrodzone lub nabyte np. po urazie) sprzyjające zakażeniu.

Leczenie zatok

Wytyczne EPOS 2007 to nowe spojrzenie na diagnostykę i leczenie zapalenia zatok. Dotychczas w większości przypadków leczenie polegało na przyjmowaniu antybiotyków. Jednak, jako że 90% zakażeń w obrębie nosa i zatok przynosowych to zakażenia wirusowe, antybiotyki nie przynoszą pożądanych rezultatów, a wręcz mogą zaszkodzić pacjentowi. W przypadku łagodnych objawów wskazujących na zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, trwających nie dłużej niż 10 dni zaleca się postępowanie objawowe, które można rozpocząć samodzielnie lub po konsultacji telefonicznej z lekarzem POZ.

W celu złagodzenia objawów chorobowych stosuje się:

• środki przeciwbólowe,
• środki przeciwzapalne,
• środki działające obkurczająco na błonę śluzową nosa i ujść zatok przynosowych w tabletkach (np. preparatów zawierających połączenie ibuprofenu z pseudoefdryną) lub w kroplach,
• płukanie jam nosa roztworami wody morskiej lub soli fizjologicznej.

Jeśli po 5 dniach samodzielnego leczenia dolegliwości są nadal odczuwane lub jeśli dolegliwości nasilają się pomimo zastosowanego leczenia, to niezbędna będzie wizyta u lekarza. W przypadku umiarkowanych objawów niezbędny jest kontakt z lekarzem, a w przypadku ciężkiego przebiegu objawów pilny kontakt ze specjalistą laryngologiem.

Przeczytaj też:

• Zbadaj swoje zatoki - bezpłatne badania w ramach IX edycji Kampanii „Zdrowe Zatoki”, od października 2009 do marca 2010.

Forum - komentarze i opinie:

Skomentuj: